Θεάματα χωρίς άρτο...

Την εβδομάδα που πέρασε πραγματοποιήθηκε ο διαγωνισμός για τη λήψη τηλεοπτικών αδειών, ο οποίος κατέληξε στην αδειοδότηση τεσσάρων σχημάτων, εκ των οποίων μόνο τα δύο αφορούν λειτουργούντα τηλεοπτικά κανάλια. Τα υπόλοιπα κανάλια, τα οποία μειοδότησαν ή δεν μετείχαν της δημοπρασίας, θα οδηγηθούν σε αναγκαστικό κλείσιμο σε ορίζοντα 3 μηνών... Σχετικά με τις παραπάνω εξελίξεις μπορούμε να επισημάνουμε τα εξής:

1.      Ο διαγωνισμός. Ο διαγωνισμός για τις τηλεοπτικές άδειες υπήρξε κατά κοινή ομολογία ανορθόδοξος ως προς τον τρόπο διεξαγωγής του, αφού απαιτούσε την παραμονή των μετεχόντων σε κλειστούς χώρους στη Γ.Γ. Επικοινωνίας και Ενημερώσης σχεδόν επί τρεις μέρες, σε συνθήκες που θύμιζαν «σωφρονιστικό εγκλεισμό». Παρά τις επιφυλάξεις ή τις αντιρρήσεις που μπορούν να εγερθούν για τη μορφή του, μπορεί όμως να θεωρείται αδιάβλητος. Πάντως ξενίζει το γεγονός ότι για το ίδιο «αγαθό» οι υπερθεματίσαντες πλήρωσαν πολύ διαφορετικά τιμήματα (άλλος πλήρωσε 44 εκατ. και άλλος πλήρωσε 74 εκατ.) και μάλλον θα ήταν πολύ ορθότερο (και πιο αποδοτικό) να είχαν δημοπρατηθεί περισσότερες άδειες (π.χ. 10) με μια ελάχιστη τιμή εκκίνησης (π.χ. 30 εκατομμύρια). Με τον τρόπο αυτό θα είχε εξασφαλιστεί η πολυφωνία και ο ανταγωνισμός, το συνολικό τίμημα θα ήταν υψηλότερο και δεν θα οδηγούμαστε σε απολύσεις χιλιάδων εργαζομένων... Επίσης δεν θα είχαμε το παράδοξο να κλείνουν λειτουργούντες τηλεοπτικοί σταθμοί και να προτιμώνται επιχειρηματικά σχήματα χωρίς παρουσία, υποδομές και εμπειρία στην εν λόγω αγορά με μόνο διαπιστευτήριο «το πορτοφόλι» το οποίο διαθέτουν...

2.      Ποιό είναι το αληθινό οικονομικό όφελος; Η κυβέρνηση διατείνεται ότι με τον διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες πέτυχε ένα σημαντικό οικονομικό όφελος, αφού αναμένεται να εισπράξει 246 εκατομμύρια ευρώ. Για να υπολογίσει όμως κανείς το συνολικό όφελος για την οικονομία, θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν του ότι το κλείσιμο μιας σειράς εν λειτουργία καναλιών συνεπάγεται και τη δημιουργία πολλών εκατοντάδων νέων ανέργων, αφού προφανώς μόνο λίγοι από αυτούς θα βρουν δουλειά στα αδειοδοτηθέντα «μιντιακά» σχήματα. Συνολικά λοιπόν θα πρέπει κανείς από το υπολογιζόμενο τίμημα να αφαιρέσει τα επιδόματα ανεργίας, μισθούς αρκετών ετών και τη συνεπαγόμενη απώλεια φόρων, ασφαλιστικών εισφορών, κατανάλωσης κ.λπ. Θα συμβούν δηλαδή όλα αυτά που τονίστηκαν δεόντως στην περίπτωση της ΕΡΤ, μόνο που αυτή τη φορά δεν φαίνεται να απασχολούν τους δηλώνοντες «κοινωνικά ευαίσθητοι», διότι οι απολυόμενοι θα ανήκουν στον ιδιωτικό τομέα... Από την άλλη μεριά θα δούμε το εξωφρενικό για την Ελλάδα της κρίσης και της ανεργίας να κλείνουν λειτουργούσες επιχειρήσεις οι περισσότερες από τις οποίες ήταν έως τώρα συνεπείς στις οικονομικές τους υποχρεώσεις. Αυτό σημαίνει ότι θα πάψουν να πληρώνουν και τα δάνειά τους προς τις τράπεζες, ζημιά η οποία θα πρέπει να προστεθεί στις ήδη υπάρχουσες, τις οποίες σταθερά καλείται να καλύπτει η ελληνική κοινωνία μέσω των ανακεφαλαιοποίησεων...

3.      Το τέλος της διαπλοκής; Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι με τον διενεργηθέντα διαγωνισμό τηλεοπτικών αδειών μπήκε επί τέλους τάξη στο τηλεοπτικό τοπίο. Πράγματι, για πρώτη φορά η χώρα θα διαθέτει τηλεοπτικούς σταθμούς με νόμιμη άδεια λειτουργίας, αλλά αυτό από μόνο του δεν είναι αρκετό για να δικαιολογήσει το σύνολο της διαδικασίας, αφού το παραπάνω αποτέλεσμα θα μπορούσε να επιτευχθεί και με πολλούς άλλους τρόπους. Επί πλέον οι αμαρτίες του παρελθόντος δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται προς «εξιλασμό» νέων αυθαιρεσιών ή στρεβλώσεων. Όσον αφορά τώρα το κατά πόσον επήλθε το τέλος της διαπλοκής, καλείται ο καθένας να αναλογιστεί γιατί σε μια τέτοια εποχή επιχειρηματίες σπεύδουν να πληρώσουν όσο-όσο για να αγοράσουν πανάκριβα μόνο τον αέρα (!) επιχειρήσεων που δύσκολα θα μπορούν να είναι κερδοφόρες. Για του λόγου το αληθές αναφέρουμε ότι ενώ στην τρέχουσα φάση η διαφημιστική αγορά έχει συρρικνωθεί στα 200 εκατομμύρια ευρώ, οι διεκδικούντες αυτή την «πίτα» έδωσαν 246 εκατομμύρια μόνο για να έχουν δικαίωμα να κάτσουν στο τραπέζι... Οι νεοεισερχόμενοι δε, θα χρειαστούν ακόμη κάμποσα εκατομμύρια για να θέσουν τους σταθμούς τους σε λειτουργία...

4.      Κράτος «γκρουπιέρης». Με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2010 πολλοί (και όχι άδικα) έσπευσαν να επισημάνουν τις πολυάριθμες στρεβλώσεις της ελληνικής οικονομίας με τις πολλές κλειστές αγορές. Έτσι επανειλημμένως μας μίλησαν για την ανάγκη να «ανοίξουν τα κλειστά επαγγέλματα». Με τον διαγωνισμό για την παραχώρηση τεσσάρων μόνο τηλεοπτικών αδειών κινούμαστε προς την εντελώς αντίθετη κατεύθυνση. Είναι γεγονός βεβαίως ότι οι τηλεοπτικές συχνότητες έχουν εξ αντικειμένου μια συγκεκριμένη χωρητικότητα, η οποία όμως προφανώς είναι μεγαλύτερη από τον (αυθαίρετο) αριθμό «τέσσερα» (αρκεί να μετρήσει κανείς τα εν λειτουργία σήμερα κανάλια πανελλαδικής εμβέλειας). Κατά συνέπεια μπορεί κανείς βάσιμα να υποστηρίξει ότι ο περιορισμός των διατιθέμενων τηλεοπτικών αδειών εξυπηρετεί κυρίως τους όρους του (μικρο)πολιτικού παιγνιδιού. Από την άλλη μεριά όμως εξασφαλίζει ότι σε μια αγορά δεν θα μπορεί κάποιος να διεκδικεί μερίδιο μέσω του ελεύθερου ανταγωνισμού, αλλά αγοράζοντάς το από το κράτος, σε κόστος μάλιστα απαγορευτικό για ποιοτική ή και κερδοφόρα λειτουργία στη συνέχεια. Αυτό το ζήτημα προφανώς εγείρει και ένα θέμα από την πλευρά των δανειστών, οι οποίοι είναι τόσο απόλυτοι για την απελευθέρωση ήδη κορεσμένων αγορών (π.χ. φαρμακεία) ή για τη σημασία που έχει η απελευθέρωση των ΤΑΞΙ, αλλά εν προκειμένω φαίνεται να μην ενοχλούνται (προς το παρόν...) από την απενεμφάνιση του κράτους-«γκρουπιέρη» στην αγορά των ΜΜΕ.

5.      Το ειδικό καθεστώς της ΕΡΤ. Σε άμεση συνέχεια με τα παραπάνω θα πρέπει κανείς να επισημάνει ότι αυτά που ισχύουν για τους ιδιώτες στον χώρο των ΜΜΕ, δεν ισχύουν και για την κρατική ΕΡΤ. Αυτή δεν χρειάστηκε να συμμετάσχει σε κανέναν διαγωνισμό για να εξασφαλίσει συχνότητα, ούτε να καταβάλει και κάποιο τίμημα, γεγονός το οποίο προφανώς δημιουργεί ζήτημα αθέμιτου ανταγωνισμού. Θα μπορούσε βεβαίως να αντιτείνει κανείς (προφανώς όχι σοβαρά) «που να βρει τα λεφτά η ΕΡΤ;», αφού για τη λειτουργία της εξακολουθεί να στηρίζεται στην αναγκαστική χορηγία των πολιτών, αδιάφορο αν αυτοί δυσκολεύονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς του «ηλεκτρικού ρεύματος». Να σημειώσουμε πάντως ότι το ανταποδοτικό τέλος που θα καταβάλλουν οι πολίτες για τη λειτουργία της ΕΡΤ σε ορίζοντα 10 έτων (όσο και η διάρκεια ισχύος των δημοπρατηθεισών αδειών) θα είναι 7πλάσιο (!) από το τίμημα των 246 εκατομμυρίων που εξασφαλίστηκε...

6.      Αποπροσανατολισμός από τα πραγματικά προβλήματα. Με τη διενέργεια του διαγωνισμού τηλεοπτικών αδειών εξασφαλίστηκε ότι για αρκετές εβδομάδες μεγάλο μέρος της δημόσιας συζήτησης θα περιστρέφεται γύρω από αυτό το ζητήμα και τις εξελίξεις που πυροδοτεί. Την ίδια στιγμή όμως συντελείται μια σιωπηρή σφαγή των συνταξιούχων που βλέπουν συνεχώς το εισόδημά τους να μειώνεται, φτάνοντας πλέον σε επίπεδα που δεν μπορούν να επιβιώσουν, και παράλληλα συνεχίζεται η κατάρρευση της αγοράς εξ αιτίας των φόρων που έχουν εξανεμίσει κάθε διαθέσιμο εισόδημα προς κατανάλωση. Με τη συμπεριφορά της όμως η κυβέρνηση φαίνεται να πιστεύει ότι μπορεί να «σκεπάσει» επικοινωνιακά αυτές τις εξελίξεις ή – ακόμη χειρότερα –  εμφανίζεται να ενδιαφέρεται κυρίως για το πώς θα εδραιώσει την εξουσία της και λιγότερο για το αύριο της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Η πραγματικότητα έχει όμως τη δική της αδήριτη δυναμική και αργά ή γρήγορα θα έλθει στην επιφάνεια. Και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το έχουν υπ’ όψιν τους όλοι...

Δημοσιεύτηκε στη Real.gr στις 10.09.2016 εδώ και στην εφημερίδα "Ο Χρόνος" της Κομοτηνής.