Έως πρόσφατα, όποιος μιλούσε στην Ελλάδα για την ύπαρξη
αναξιοποίητου ορυκτού πλούτου, εθεωρείτο αμέσως λαϊκιστής, συνομωσιολόγος ή
μυθομανής. Δεν κρύβω ότι και εγώ αντιμετώπιζα με τέτοια απορριπτική διάθεση
τέτοιες φήμες. Ο λόγος ήταν ότι μάλλον υπερεκτιμούσα τη σοβαρότητα του
ελληνικού κράτους και θεωρούσα ότι είναι απίθανο να υπάρχει αξιόλογος ορυκτός
πλούτος και να μην είναι «εις γνώσιν» της πολιτείας ή ακόμη χειρότερο να μην
γίνεται κάτι για την αξιοποίησή του.Αφ’ ότου η Ελλάδα πρακτικά χρεοκόπησε, δηλαδή μετά το 2009, άρχισε μια εντεινόμενη «φιλολογία» για την ύπαρξη σημαντικού ορυκτού πλούτου, η οποία βαθμιαία άρχισε να μετατρέπεται σε βεβαιότητα. Αυτή τη φορά πέσαμε στο άλλο άκρο:
χωρίς να έχουν ολοκληρωθεί οι απαραίτητες και χρονοβόρες έρευνες, ακούγονται διαβεβαιώσεις από τα πλέον υπεύθυνα χείλη ότι υπάρχει σημαντικός ορυκτός πλούτος. Και σαν να μην έφθανε αυτό, διατυπώνονται ακόμη και εκτιμήσεις για τα προσδοκώμενα έσοδα...
Εύλογα η παραπάνω κατάσταση εγείρει μια σειρά από ερωτήματα:
- Αν τελικά όντως υπάρχουν σημαντικά κοιτάσματα υδρογονανθράκων και άλλων ορυκτών (και απ’ ό,τι φαίνεται υπάρχουν...), πόσο εκπληκτική θα πρέπει να θεωρείται η σύμπτωση ότι την ύπαρξή τους την διαπιστώσαμε μόνο αφ’ ότου η χώρα χρεοκόπησε; Ακόμη χειρότερα: γιατί αυτό συνέβη αφ’ ότου η δημόσια περιουσία υποθηκεύτηκε έμμεσα μέσω των μνημονίων και των συνοδευτικών δανειακών συμβάσεων; Είναι άραγε μια κλασική περίπτωση αναποτελεσματικότητας του ελληνικού κράτους και των λειτουργών του, που κινητοποιήθηκαν μόνο αφού πέσαμε στα δύσκολα; Ή μήπως πρέπει να σκεφτούμε πιο καχύποπτα, δηλαδή ότι τα ανακαλύψαμε τώρα που δεν μπορούμε να τα έχουμε δικά μας;...
- Η χώρα παραμένει για τέταρτη χρονιά στην «μέγγενη» των μνημονίων, τα οποία απορροφούν κάθε ρευστότητα και εκμηδενίζουν κάθε προοπτική ανάκαμψης. Πολλοί βεβαίως συνεχίζουν να υποκρίνονται ότι το ελληνικό χρέος είναι εξυπηρετήσιμο, όμως εκ των πραγμάτων ο «κόμπος φτάνει στο χτένι»: αργά ή γρήγορα θα πρέπει να τεθεί θέμα οριστικής διευθέτησης του μη βιώσιμου ελληνικού χρέους με ό,τι αυτό συνεπάγεται (άμεσο ή έμμεσο κούρεμα). Εύλογα λοιπόν εγείρεται το ερώτημα: τώρα που ήλθε η ώρα να πούμε, δεν πάει άλλο, είναι άραγε η ώρα να υπερθεματίσουμε σε προσδοκίες (ανοίγοντας και την όρεξη των δανειστών); Πώς θα πάνε (ακόμη και αν το ήθελαν) οι ευρωπαϊκες κυβερνήσεις στους πολίτες τους και θα πουν: «Οι Έλληνες υπέφεραν αρκετά και πρέπει να τους χαρίσουμε ένα μέρος του χρέους»; Για να το πούμε πιο απλά: αν κάποιος επιδιώκει ελάφρυνση χρέους, βγαίνει ποτέ να πει ότι στο μέλλον περιμένει μια γερή κληρονομιά; To 2009 o τότε πρωθυπουργός φαίνεται να έκανε ό,τι μπορούσε για να αποφύγει ένα αρχικό κούρεμα χρέους (που ίσως σήμερα το είχε κάνει βιώσιμο) λέγοντας ότι εκπροσωπεί μια διεφθαρμένη χώρα. Με τη δήλωση αυτή όχι μόνο «έκαψε» κάθε προοπτική κουρέματος, αλλά σχεδόν υποχρέωσε τους δανειστές να «τιμωρήσουν» προς παραδειγματισμό την Ελλάδα που τους «κορόιδεψε». Μήπως τηρουμένων των αναλογιών και σήμερα γίνεται κάτι παρόμοιο ή μήπως απλώς μας ενδιαφέρει η δημιουργία εντυπώσεων;…
- Και πάμε στο τρίτο και πιο σημαντικό ερώτημα: Με την ύπαρξη σημαντικού ορυκτού πλούτου είναι πιθανόν ο «Θεός της Ελλάδας» να δίνει στη χώρα μια τελευταία ευκαιρία. Την ευκαιρία που εξασφάλισαν οι πρόγονοί μας που με τους αγώνες τους μας παρέδωσαν μια πατρίδα. Εύλογα λοιπόν ανακύπτει το ερώτημα: αυτή η καθημαγμένη Ελλάδα της χρεοκοπίας και των μνημονίων, είναι σε θέση να αξιοποιήσει αυτή την ευκαιρία; Με άλλα λόγια, έμαθε τίποτε από τα παθήματά της; Απέκτησε δηλαδή ένα νέο θεσμικό πλαίσιο και ένα νέο πολιτικό σύστημα, απαλλαγμένο από τη διαφθορά και ικανό να διαχειριστεί αποτελεσματικά την (τελευταία;) ευκαιρία που της δίνει ο φυσικός της πλούτος; Ο ελληνικός λαός με τη σειρά του έμαθε άραγε και αυτός το μάθημά του; Έμαθε δηλαδή να διεκδικεί αυτή την πατρίδα καθημερινά ή μήπως περιμένει μια εύκολη (και προσωρινή) λύση, παραμένοντας πάντα έτοιμος να δώσει λευκές εξουσιοδοτήσεις, αρκεί ο ίδιος να βολευτεί έστω και με τα ψίχουλα που θα του δώσουν;
Όλα τα παραπάνω ερωτήματα και κυρίως το τελευταίο πρέπει να
απαντηθούν, διότι οι απαντήσεις που θα δοθούν, προσδιορίζουν το αν και το πώς
θα σωθεί αυτή η χώρα. Και κυρίως πώς θα σωθεί από τον ίδιο της τον εαυτό, κάτι
που δεν προβλέπεται από κανένα μνημόνιο...
Αναστάσιος Λαυρέντζος